Overheden hebben tot taak eerlijke en efficiënte diensten aan de bevolking te verlenen. Helaas leidt het bieden van transparantie en verantwoordingsplicht vaak tot een vermindering van efficiëntie en effectiviteit of vice versa. Overheden zijn meestal gedwongen te kiezen voor verbetering ten koste van iets anders. In zeldzame gevallen komt er technologie op de markt die de overheid in staat stelt de eerlijkheid en doeltreffendheid te verbeteren.
De overgang van het bijhouden van registers op papier naar computerdatabases was zo’n technologie. Het internet was een andere. Blockchain is de volgende. Net als het internet voordien zal blockchain niet alleen de manier waarop het publiek omgaat met overheidsdiensten verbeteren, het zal ook brede economische en sociale implicaties hebben.
Hoe de overheid blockchain kan gebruiken
Blockchain zal een brede en gevarieerde impact hebben op overheidsdiensten. Hier verkennen we enkele veelbelovende voorbeelden.
Identiteit
Identiteit vormt de hoeksteen van interactie met overheidsdiensten, maar de huidige systemen zijn op veel manieren gebrekkig. Laten we er twee bekijken. Ten eerste vereist identiteit een uitgebreide en dure infrastructuur. Terwijl de ontwikkelde landen de voordelen genieten van een sterke nationale identificatie, hebben veel ontwikkelingslanden het moeilijk om een degelijke identificatie te voorzien. De Wereldbank schat dat ongeveer 1 miljard mensen geen officieel identiteitsbewijs hebben. Ten tweede zijn de huidige identificatiesystemen niet veilig. Het Indiase systeem van biometrische verificatienummers, bekend als Aadhaar, is bijvoorbeeld kwetsbaar voor een breed scala aan fraude, waaronder die met betrekking tot landoverdrachten, het verkrijgen van paspoorten, het verkrijgen van leningen, het uitbrengen van stemmen en nog veel meer.
De sterke punten van blockchaintechnologie sluiten opmerkelijk goed aan om de hierboven genoemde zwakke punten te verzachten. Het gedecentraliseerde ontwerp van blockchain maakt de invoering en coördinatie ervan veel minder duur dan gecentraliseerde modellen. De vertrouwensloze aard ervan maakt het veiliger.
Aanbestedingen
Overheidsopdrachten waren in 2013 goed voor 29% van de algemene overheidsuitgaven in de OESO-landen. Oneerlijkheid en gebrek aan transparantie in de aanbestedingscyclus zetten de deur open voor corruptie. De OESO schat dat tot een derde van de investeringen in door de overheid gefinancierde bouwprojecten verloren kan gaan door corruptie.
Op blockchain gebaseerde oplossingen hebben het potentieel om bijna elk aspect van de aanbestedingscyclus te beïnvloeden, zoals belangrijke hervormingen rond transparantie en participatie van belanghebbenden. Dit proefproject concludeerde dat ondanks de uitdagingen, “op blockchain gebaseerde e-aanbestedingssystemen unieke voordelen bieden met betrekking tot procedurele transparantie, permanente registratie en eerlijke openbaarmaking.”
Stemmen
Ondanks de komst van het digitale tijdperk blijft stemmen op basis van papieren stembiljetten de dominante stemmethode. Dat is begrijpelijk, gezien het belang van verkiezingen voor het democratische proces. Toch hebben op papier gebaseerde systemen te lijden onder problemen in verband met kosten, tijd en integriteit. De vervanging van het stemmen op papier, bekend als direct-recording electronic (DRE) stemmachines, heeft een gemengd succes gekend. Brazilië introduceerde DRE in 1996, maar de veiligheid blijft een punt van zorgen. DRE in Amerika begon in 2001, maar de vooruitgang en adoptie zijn vertraagd omdat er incidenten met DRE-machines blijven voorkomen.
Als een nog nieuwere technologie is blockchain nog niet klaar om de huidige stemsystemen te vervangen, maar het is al bezig met het versterken van de huidige systemen. Het Belgisch bedrijf gespecialiseerd in blockchain, Settlemint, heeft bijvoorbeeld in samenwerking met de Universiteit van Indonesië, een onafhankelijk op blockchain gebaseerd verificatiesysteem opgezet om de resultaten van de op papier gebaseerde verkiezingen van april 2019 in Indonesië veilig te stellen. Het project was in staat om verslag uit te brengen over 25 miljoen stemmen binnen enkele uren na het sluiten van de stembureaus. De officiële resultaten werden daarentegen pas na weken openbaar.
Meer dan alleen overheidsdiensten
Overheden die experimenteren met blockchain beginnen het te zien als een essentiële infrastructuur. Ze beginnen te begrijpen dat het hebben van een blockchain-infrastructuur belangrijk is voor het ontketenen van economische activiteit. Overheden willen graag een stem hebben in het ontwikkelen van standaarden die uiteindelijk wereldwijd zullen worden aangenomen. China en de Europese Unie zijn twee van die leiders en beide ontwikkelen momenteel initiatieven gebaseerd op blockchaintechnologie.
China
Het Chinese leiderschap is extreem proactief geweest in hun steun voor op blockchain gebaseerde initiatieven. In december 2016 werd blockchain in het 13e vijfjarenplan van het land genoemd als een technologie van strategisch belang, op gelijke voet met artificiële intelligentie. Dit werd gevolgd door tientallen lokale overheden die proefprojecten uitvoerden waarbij de technologie werd gebruikt voor toepassingen variërend van slimme stadsinitiatieven tot milieubescherming. In oktober 2019 testte China zijn landelijke Blockchain Service Network (BSN), omschreven als het “internet van blockchains”, dat het in april 2020 officieel lanceerde.
Het BSN is, vanwege de schaal en de kracht van zijn geldschieters, klaar om ‘s werelds grootste blockchain ecosysteem te worden. Binnen China zal het BSN waarschijnlijk de basis vormen voor een betere coördinatie tussen bedrijven en de publieke sector. Zelfs internationaal zal de aantrekkingskracht voor het BSN waarschijnlijk groot zijn. Er zijn wel grote zorgen dat het BSN mogelijk wordt gecontroleerd en bewaakt door de Chinese overheid, maar dergelijke risico’s kunnen over het hoofd worden gezien door organisaties die op zoek zijn naar nauwere toegang tot en de integratie met het Chinese bedrijfsleven. Aan de andere kant kan het winstoogmerk het afleggen tegen de vrees voor Chinese invloed, vooral als er een levensvatbare alternatieve wereldwijde blockchain-infrastructuur beschikbaar is.
Europese Unie
Inspanningen binnen de Europese Unie om blockchain-oplossingen te ondersteunen zijn proactief geweest op manieren die vergelijkbaar zijn met die in China, hoewel op een minder grote schaal en in een langzamer tempo. In februari 2018 werd het EU Blockchain Observatory and Forum opgericht, wat leidde tot de vorming van het European Blockchain Partnership (EBP). In 2019 creëerde het EBP de European Blockchain Services Infrastructure (EBSI), een netwerk van gedistribueerde knooppunten in heel Europa. EBSI heeft zeven specifieke use cases voor het ontwikkelen van overheidsdiensten. Om publiek-private samenwerking te bevorderen is de International Association for Trusted Blockchain Applications (INATBA) opgericht. Deze vereniging brengt leveranciers en gebruikers van blockchain-oplossingen samen met vertegenwoordigers van overheidsorganisaties en belangrijke instanties uit de hele wereld.
Hoewel de Europese aanpak om de invoering van blockchain te ondersteunen en aan te moedigen kleinschaliger is en zich in een vroeger stadium van vooruitgang bevindt dan het Chinese BSN, betekent haar streven naar openheid, transparantie en inclusie, dat internationale organisaties zich wellicht eerder bereid zullen voelen om de ontwikkelde kaders en werkwijzen over te nemen.
Conclusie
Blockchain neemt nu zijn plaats in als een technologie die een fundamentele infrastructuur voor vooruitdenkende overheden mogelijk maakt. De technologie heeft de hoogste niveaus van nationaal strategisch belang bereikt, zoals blijkt uit de inspanningen van China en Europa om blockchain-infrastructuur te bouwen. Hoewel het onmogelijk is om precies te voorspellen welke vorm de wereldwijde blockchain-infrastructuur zal aannemen, is wat zeker is, dat de technologie zeer sterk in de lift zit.
Artikel gebaseerd op een opiniestuk van medeoprichter en CEO van Settlemint
28/09/2021 – 17u00
Stijn van DCN
